Strefa wiedzy Unia Europejska Szczyt Partnerstwa Wschodniego w Wilnie
Szczyt Partnerstwa Wschodniego w Wilnie
W dniu rozpoczęcia kluczowego dla przyszłości Unii Europejskiej wydarzenia, jakim jest szczyt Partnerstwa Wschodniego w Wilnie, prezentujemy Państwu podsumowanie projektu pt. „Wokół szczytu Partnerstwa Wschodniego w Wilnie – komentarze i analizy”. Autorzy artykułów popularnonaukowych oraz publicystycznych dotknęli wiele problematycznych kwestii związanych zarówno z poszczególnymi krajami objętymi programem PW, jak również i samą jego ideą na poziomie praktycznym i instytucjonalnym. Jest to idealne połączenie szerokiego spektrum czynników, które warunkują funkcjonowanie Partnerstwa Wschodniego – od realizacji polityki wschodniej Unii Europejskiej, poprzez zabiegi dyplomacji Federacji Rosyjskiej, aż po kontekst globalny. Zachęcamy więc do wnikliwej lektury każdego starannie przygotowanego i unikatowego w swojej formie tekstu.
Dyskurs wokół ewentualnych i potencjalnych scenariuszy dla szczytu Partnerstwa Wschodniego w Wilnie przybiera rozmaite formy. Prognozy każdego z uczestników ogólnoeuropejskiej debaty oscylują wokół dwóch głównych, aczkolwiek niezwykle problematycznych kwestii: podpisania lub nie umowy stowarzyszeniowej przez Ukrainę oraz obrazu funkcjonowania Unii Europejskiej, zwłaszcza na płaszczyźnie jej polityki wschodniej, po fiasku, bądź sukcesie szczytu. Obecne wydarzenia na Ukrainie, włączając w to zarówno deklarację prezydenta Wiktora Janukowycza o zaprzestaniu realizacji procesu przygotowawczego do podpisania umowy stowarzyszeniowej z UE, jak i ponad stutysięczne protesty Ukraińców na „euromajdanie”, zmuszają do zastanowienia się nad rzeczywistymi problemami związanymi z Partnerstwem Wschodnim, jak i z samym szczytem w Wilnie. Choć parafowanie umowy stowarzyszeniowej przez Gruzję i Mołdawię wydaje się stosunkowo pewnym wydarzeniem, to nie można przewidzieć, jakie instrumenty wykorzysta Rosja do utrzymania tych państw w swojej orbicie wpływów.
Projekt „Wokół szczytu Partnerstwa Wschodniego w Wilnie” zrealizowany został dzięki pomyślnej współpracy Portalu Spraw Zagranicznych i Forum Młodych Dyplomatów. Zwieńczeniem przedsięwzięcia będzie V debata w ramach cyklu „EASTotne Partnerstwo” pod tytułem „Wilno: szczyt, na którym zatrzymała się Unia” z udziałem dr. Macieja Rasia, mgr. Adama Lelonka oraz dr. Igora Lyubashenki, która odbędzie się 29 listopada 2013 roku, o godz. 18.30 w Auditorium Maximum UW (sala B), przy ulicy Krakowskie Przedmieście 26/29 w Warszawie. Serdecznie zapraszamy!
Magdalena Kuska: Instrumenty towarzyszące polityce Partnerstwa Wschodniego
Partnerstwo Wschodnie to zaproponowana w 2008 roku przez Polskę i Szwecję strategia współpracy regionalnej w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa (EPS). Oficjalna inauguracja przedsięwzięcia miała miejsce 7 maja 2009 roku podczas szczytu Unii Europejskiej w Pradze. Do programu zaproszonych zostało 6 państw byłego ZSRR: Armenia, Azerbejdżan, Gruzja, Mołdawia, Białoruś i Ukraina.
Powstanie Wspólnoty Niepodległych Państw wiąże się z upadkiem Związku Radzieckiego u schyłku XX wieku. Obszar, jaki obejmował ZSRR, stał się najbardziej zdestabilizowany i niepewny dla wszystkich kluczowych uczestników sceny geopolitycznej. 8 grudnia 1991 roku, z udziałem przywódców Ukrainy, Rosji i Białorusi, powołano do życia Wspólnotę Niepodległych Państw. Istniejące wówczas silne powiązania ekonomiczne, infrastrukturalne czy kulturowe na obszarze postsowieckim nie pozwoliły na całkowite odseparowanie się i usamodzielnienie kilkunastu nowych państw.
Marek Połoński: Aspekty bezpieczeństwa a Partnerstwo Wschodnie
Partnerstwo Wschodnie zakłada zacieśnienie współpracy państw Unii Europejskiej z państwami regionu postradzieckiego. Przejawem realizacji projektu mają być preferencje handlowe, ułatwienia wizowe i programy pomocowe. W zamiarach polskiego rządu w dłuższej perspektywie Partnerstwo Wschodnie ma przygotować objęte nim państwa do akcesji w strukturach unijnych. Stanowi ono płaszczyznę do rozmów i realizacji projektów. Jego podstawowym celem jest demokratyzacja państw regionu i wprowadzenie rządów prawa oraz gospodarki wolnorynkowej. Ze swej strony Unia proponuje podpisanie z krajami partnerstwa umów stowarzyszeniowych (ang. Assiciation Agreements) pod warunkiem przeprowadzenia reform obywatelskich i systemowych i stworzenie stref wolnego handlu z państwami regionu (ang. Deep and coprehenive free trade area – DCFTA) obejmujących swobodny przepływ towarów i usług, uwarunkowany przystąpieniem krajów Partnerstwa do Światowej Organizacji Handlu (Białoruś i Azerbejdżan nie należą do WTO).
Szczyt Partnerstwa Wschodniego w Wilnie to tylko jeden z formalnych etapów transformacji sytuacji strategicznej i politycznej na obszarze Eurazji. Jego przełomowość została ograniczona mało elastyczną postawą Brukseli, lecz mimo braku zdecydowanych kroków zbiurokratyzowanych struktur unijnych, nie można zaprzeczyć doniosłości wydarzeń bezpośrednio go poprzedzających. Politycznej walki o Mołdawię, Gruzję, a zwłaszcza Ukrainę nie można ograniczać jedynie do aspektu ekonomicznego czy koncepcji tworzenia „przyjaznego” buforu dobrosąsiedztwa UE. Jest to precyzyjna i totalna w rozmachu batalia o nowy układ sił na obszarze Eurazji, a kraje PW znalazły się pomiędzy wierzchołkami geopolitycznego trójkąta: Bruksela-Waszyngton-Moskwa. Niestety ten ostatni nie tylko tworzy kąt ostry, ale zdaje się dominować nad pozostałymi.
Kiedy po 1991 roku na mapie świata pojawiły się nowe państwa powstałe w wyniku rozpadu Związku Radzieckiego, stało się jasnym, że rysująca się przed nimi przyszłość nie będzie należała do tej z gatunku świetlanych. W tym gronie, państwem szczególnym była Gruzja. Po początkowym okresie politycznego chaosu, mimo doskwierającego piętna komunizmu, czołowi politycy gruzińscy w połowie lat 90-tych jasno zadeklarowali swoje poparcie dla idei integracji europejskiej i euroatlantyckiej. Prozachodnie priorytety gruzińskiej polityki zagranicznej zostały dodatkowo podkreślone po rewolucji róż w 2003 r., kiedy stanowisko prezydenta państwa objął Micheil Saakaszwili. Od wielu lat jednak urażona zdradą Moskwa w bardziej lub mniej wyrafinowany sposób daje wyraz swojej nie do końca upadłej mocarstwowości, a czujne oko Kremla nie okazuje przyzwolenia na gruzińską integrację ze strukturami euroatlantyckimi.
Joanna Dziuba: Zmiana władzy w Gruzji testem politycznym przed Wilnem
Inauguracja pierwszej kadencji nowego prezydenta Gruzji, reprezentującego
inną partię niż odchodzący Micheil Saakaszwili, zakończy 10-letni etap
rządzenia tzw. elity różanej. Zmiana władzy to również test prowadzanych reform
polityczny w ramach współpracy z Unią Europejską.
Adam Guzowski: Kontekst rosyjski podpisania umowy stowarzyszeniowej UE-Ukraina
Szczyt Partnerstwa Wschodniego, który odbędzie się pod koniec listopada w Wilnie, ma przebiec pod znakiem podpisania umowy stowarzyszeniowej pomiędzy Unią Europejską a Ukrainą. Stanowisko Rosji w tej sprawie wydaje się być tożsame z jej stosunkiem do samej idei programu polityki wschodniej UE.
Adam Lelonek: Podstawy ukraińskiej geopolityki
Największe państwo objęte programem Partnerstwa Wschodniego, tj. Ukraina, cieszy się zainteresowaniem światowej opinii publicznej, analityków, dziennikarzy i naukowców. Szczegółowo badane i omawiane są uwarunkowania jej sytuacji wewnętrznej, polityki zagranicznej, kwestie gospodarcze, energetyczne i strategiczne. Szczególny niedostatek zauważalny jest jednak w dziedzinie geopolityki, która upraszczana jest w zależności od potrzeb chwili, i to nie tylko przez media. Prace nad zwięzłym, lecz i funkcjonalnym oraz wieloaspektowym ujęciem podstaw ukraińskiej geopolityki stały się więc obiektywną koniecznością.
Kamil Smogorzewski: UE kontra Rosja, czyli kto jest bardziej smart
Rok 2012 zakończył się podwójnym szczęściem. Po pierwsze – kolejna data końca świata przeszła do legendy, po drugie zaś, Władimir Władimirowicz Putin ogłosił nową doktrynę polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej opartej na miękkiej sile („soft power”). I nie byłoby w tym nic dziwnego, wszakże cała Europa zrównoważoną dyplomacją stoi od co najmniej dwóch dziesięcioleci, gdyby nie drobne niuanse niezgodności na poziomie praktycznym, takie jak wojny gazowe z Ukrainą, interwencja zbrojna w Gruzji, czy atak cybernetyczny na Estonię, przy akompaniamencie nieposzanowania zasad demokracji, braku szeroko pojętej wolności swobód obywatelskich i nikłych szansach powodzenia promocji kultury rodzimej. Wszystko to miało miejsce w ciągu niespełna pięciu lat poprzedzających rewolucyjną zmianę światopoglądową „towarzyszy” z Kremla.
Dariusz Materniak: Polityka kija bez marchewki
Zanim w Europie zaczną się na dobre lamenty i utyskiwania na ukraińskie władze w związku z decyzją o niepodpisywaniu umowy w Wilnie, Bruksela powinna zastanowić się ile jest jej winy w doprowadzeniu do obecnej sytuacji. A jest niemało.
Adam Lelonek: Ukraińskie kino akcji: Wiktor Van Damme i geopolityczny szpagat
Wschód nie po raz pierwszy i nie po raz ostatni zaskakuje. Ostatnie wydarzenia na Ukrainie pokazują, że karkołomnych szpagatów Jean-Claude Van Damme, występujący w najnowszej reklamie jednej z dużych firm samochodowych, mógłby spokojnie uczyć się od ukraińskiego prezydenta. Dyscypliny i determinacji w dążeniu do celu mógłby uczyć się od Rosjan. Problem jednak w tym, że na lekcje bezradnego rozdzierania szat i sztuki głośnego lamentowania można zaczynać wysyłać ludzi do Brukseli.
Dariusz Materniak: Polityka Ukrainy wobec Federacji Rosyjskiej: dylematy, których nie było?
Patrząc z punktu widzenia geopolityki, Ukraina była, jest i w dającej się przewidzieć przyszłości będzie krajem szczególnym, przede wszystkim ze względu na swoje specyficzne położenie pomiędzy Federacją Rosyjską a krajami Unii Europejskiej. Ten fakt dostrzegali i wielokrotnie wskazywali badacze stosunków międzynarodowych i politycy, w tym m.in. Zbigniew Brzeziński, który wielokrotnie akcentował doniosłą rolę Ukrainy dla układu sił w Europie Wschodniej. Olbrzymie znaczenie ma również potencjał gospodarczy i ludnościowy Ukrainy, w tym jako potencjalne miejsce lokowania inwestycji i rynek zbytu. Ukraina ma także kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej ze względu na fakt, iż to przez jej terytorium przepływa duża część dostaw gazu ziemnego dla krajów Unii Europejskiej, a co więcej, jak na razie, nie widać alternatywy dla tej drogi.
Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych podmiotów powiązanych w Unii Europejskiej i Polsce
