UE chce zwiększyć swoją rolę w Bośni
Szefowie dyplomacji UE zebrani w poniedziałek (10.11) w Brukseli poparli plan zwiększenia aktywności europejskiej dyplomacji w Bośni i Hercegowinie i są skłonni do przeniesienia dotychczasowych uprawnień Wysokiego Przedstawiciela ONZ w Bośni na barki Unii.
Ministrowie spraw zagranicznych UE poparli projekt dokumentu, opracowanego przez Wysokiego Przedstawiciela Unii Europejskiej ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa Javiera Solany oraz Komisarza ds. Poszerzenia UE Olliego Rehna, który zakłada nową, sześciopunktową strategię Brukseli wobec Bośni.
Jednocześnie unijni szefowie dyplomacji wyrazili zaniepokojenie "narastającą retoryką nacjonalistyczną i skłonnośią do jednostronnych posunieć" wśród polityków z obydwu podmiotów tworzących federalną Bośnię i Hercegowinę - Republiki Serbskiej oraz Federacji Bośni i Hercegowiny. W ten sposób dyplomaci odnieśli się do niedawnych wypowiedzi premiera Republiki Serbskiej, Milorada Dodika, który w wypadku dalszej eskalacji konfliktów politycznych w federalnym państwie zagroził możliwymi "protestami obywatelskimi, które mogą zaowocować wyjściem bośniackich Serbów z federacji".
Ministrowie oczekują, że politycy z obydwu części Bośni przeprowadzą w najbliższym czasie kluczowe reformy, które pozwolą krajowi na uzyskanie stausu państwa-kandydata do UE. W tej kwestii, z zadowoleniem powitano sobotnie (8.11) porozumienie premiera bośniackich Serbów Milorada Dodika, a zarazem lidera rządzacego w republice Związku Niezależnych Demokratów (SND), Dragana Čovića z Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej (HDZ) oraz Sulejmana Tihića z bośniackiej Partii Akcji Demokratycznej (SDA). Politycy reprezentujący trzy konstytutywne narody Bośni i Hercegowiny osiągnęli konsensus w sprawie zmian w federalnej konstytucji, które jasno określiłyby podział kompetencji pomiędzy organami federalnymi, a instytucjami Republiki Serbskiej oraz bośniacko-chorwackiej Federacji BiH. Politycy porozumieli się również, że w 2011 roku w całej Bośni i Hercegowinie zostanie przeprowadzony powszechny spis ludności. Ostatni taki spis sporządzono tuż przed krwawym rozpadem Jugosławii w 1991 roku i nie odzwierciedla on obecnej sytuacji demograficznej po wojnie i czystkach etnicznych.
Unijni dyplomaci mają nadzieję, że najnowsze porozumienie Serbów, Chorwatów i Bośniaków nie pozostanie martwą deklaracją, lecz w obliczu konieczności przyśpieszenia na drodze intergacji z UE, bośniackie elity potraktują je poważnie i zobowiązująco.
W przyjętym przez unijnych ministrów ramowym programie działania, zakłada się zwiększenie zaangażowania agend UE w dialog z bośniackimi politykami, aby skłonić ich do zawierania kompromisów na rzecz europejskiej przyszłości kraju. Kolejne punkty planu mówią o wzmocnieniu instytucji specjalnego przedstawiciela UE w Bośni i do zastąpienia nim funkcjonujacego od 1996 roku urzędu Wysokiego Przedstawiciela ONZ. Zdaniem wielu unijnych urzędników, mogłoby to nastąpić już w przyszłym roku. Do przeniesienia uprawnień Wysokiego Przedstawiciela ONZ na specjalnego przedstawiciela UE musi jednak wyrazić zgodę Rada Bezpieczeństwa ONZ poprzez uchwalenie nowej rezolucji w sprawie Bośni. Trzy ostatnie punkty nowej strategii UE wobec Bośni postulują efektywniejsze korzystanie ze wszelkich unijnych instrumentów prawnych i pomocowych, związanych ze statusem Bośni jako państwa stowarzyszonego z UE (w szczególności dotyczy to wykorzystania funduszy przedakcesyjnych), większe zaangażowanie międzynarodowych organizacji pozarządowych w proces bośniackiej transformacji oraz wypracowanie jasnego stanowiska Brukseli w sprawie zmian w konstytucji Bośni. Kształt bośniackiej ustawy zasadnicznej wypracowano podczas serbsko-chorwacko-bośniackich rozmów pokojowych w Dayton w 1995 roku, które zakończyły trzyletnią wojnę domową w tym postjugosłowiańskim państwie.
Wysoki Przedstawiciel ONZ w Bośni Miroslav Lajčak, który po przeniesieniu uprawnień swojego urzędu na barki UE ma spore szansę zostać specjalnym przedstawicielem Unii w Bośni komentując uzgodnienia unijnych szefów dyplomacji w sprawie Bośni podkreślił, iż potwierdziły one poważną, europejską perspektywę, którą ma przed sobą Sarajewo.
Na podstawie: rtrs.tv, dnevniavaz.ba, rts.co.yu
Na zdjęciu: premier Republiki Serbskiej w Bośni Milorad Dodik, za: in4s.net
Saulius Skvernelis nowym premierem Litwy
