Mario Vargas: Izrael-Palestyna: pokój czy święta wojna

• izrael
• palestyna
• recenzja
• vargas

{mosimage}

Świat Książki 2007

Jest rok 2005. Ariel Sharon wciąż jest premierem Izraela, wybory w Autonomii wygrywa Mahmud Abbas, a konflikt izraelsko-palestyński wydaje się być stary jak świat. Czytając codziennie nagłówki gazet zastanawiamy się jak długo jeszcze będą jeszcze trwać walki i dlaczego nie udaje się wypracować żadnego kompromisu. Zawziętość i nieprzejednanie obydwu stron są niezmierzone. Do głosu dochodzą zwykle tylko fanatycy, środowiska umiarkowane są uciszane i sprowadzane do roli nie mających pojęcia o polityce naiwnych idealistów.

Kiedy pamiętnej nocy z 14 na 15 sierpnia 2005 roku rozpoczęto ewakuację osadników żydowskich ze Strefy Gazy, kończąc tym samym trzydziestokilkuletnią okupację terenu, Mario Vargas Llosa wybrał się w podróż po Izraelu i Palestynie w poszukiwaniu materiału na reportaż. Krok za nim podąża córka, Morgana, która opatrzyła jego historię autorskimi fotografiami. Owocem wyprawy było osiem artykułów opublikowanych początkowo w hiszpańskim dzienniku „El Pais”, a następnie wydanych jako zbiór.

W czasie niespełna dwóch tygodni zdążył porozmawiać z ludźmi rozmaitego pochodzenia, o skrajnie zróżnicowanych poglądach politycznych i religijnych. Spotyka Pninę, kobietę, która w wyniku ataku islamikadze straciła matkę i dziecko, wysłuchuje historii młodziutkiego, okaleczonego w akcie terroru muzyka, a następnie, szukając odpowiedzi na pytanie: „kim są ci terroryści”, odnajduje starszą panią, dumną z bohaterskiego czynu córki- samobójczyni, która wysadziła się w powietrze na jednej z jerozolimskich ulic. W kolejnych dniach przyłącza się do Meira Margalita i jedzie do Bilinu protestować przeciwko „murowi bezpieczeństwa”, wybudowanemu pośród wielu kontrowersji i uznanego przez Trybunał w Hadze za nielegalny. Następnie odwiedza małżeństwo ortodoksyjnych Żydów, fanatycznie broniących prawa do Wielkiego Izraela. Podobnie do nich myśli Nafiz Azzam, przywódca islamskiego Dżihadu na terytorium Gazy, przekonując Llosę, że Palestyńczycy „nigdy nie złożą broni”. Ostatnim punktem wyprawy są trzy obozy uchodźców w Dżabalii, Asz-Szatti oraz Al-Amari.

Mario Vargas Lllosa pozwala na opinię nie tylko swoim rozmówcom. Krytykuje Izrael za niehumanitarne prowadzenie wojny przeciwko terroryzmowi. Wielokrotnie podkreśla, że jest wielkim przyjacielem Izraela i odpiera zarzuty o antysemityzm, które pojawiały się w miarę publikowania artykułów. Z jednej strony zdecydowanie potępia ataki terrorystyczne, z drugiej zaś nawołuje Izrael do zaprzestania niemoralnych działań wobec palestyńskiej ludności cywilnej. Pozostaje pytanie: czy w świetle ostatnich wydarzeń rozważania Llosy nad butą Sharona i niesprawiedliwością Izraela mają sens, gdy sytuacja polityczna w rejonie zmieniła się tak drastycznie w ciągu ostatnich miesięcy?

Artykuły pisarza nie są lekturą obowiązkową, warto jednak po nią sięgnąć dla ciekawych prób przedstawienia problemu z perspektywy „zwykłych ludzi”. Choć jego książka pozostaje komentarzem obserwatora z zewnątrz, człowieka, który w ciągu dwóch tygodni jest tylko gościem na Bliskim Wschodzie, gdzie „żyje się mocniej niż gdzie indziej, a czas mija zdecydowanie szybciej (...)”, Jest to komentarz sprawiedliwy, wyważony i, co najważniejsze, wolny od stronniczości.

Artykuły w wersji książkowej zostały poszerzone przez autora o kilka reportaży poświęconych tematyce Bliskiego Wschodu. Dodatkowo do polskiego wydania dołączono tekst „Izrael i przyjaciele. Wojna niczego nie rozwiąże”, który ukazał się w madryckim „El Pais” i w polskim „Dzienniku”. Książka jest opatrzona przydatnym dla czytelnika słowniczkiem terminów i osób.

Mario Vargas Llosa (ur. 1936 r.) - prozaik i eseista peruwiański. Autor wielu powieści psychologiczno-obyczajowych i utworów o tematyce politycznej, w której demaskuje pełną przemocy, ubóstwa i terroru peruwiańską rzeczywistość. W jego dorobku są m.in. powieści: Miasto i psy, Zielony dom, Rozmowa w "Katedrze" , Wojna końca świata, Raj tuż za rogiem; zbiory opowiadań, sztuki teatralne, wspomnienia oraz eseje krytycznoliterackie. Pisarz od lat mieszka w Europie. Jest laureatem wielu nagród literackich, m.in. PEN/ Nabokov Award (2002 r.)

Morgana Vargas Llosa (ur. 1974 r.) - fotografik, historyk z wykształcenia- ukończyła London School of Economics. Współpracuje z UNICEF, ACNUR, organizacją Ayuda en Accion i wieloma czasopismami, m.in.: "Paris Match", "Gente" i "El Pais".