Joseph Goebbels, Dzienniki 1923-1938

• niemcy

Dzienniki to specyficzna forma rozliczania z własną przeszłością, próba podkreślania tego, co w danym momencie było dla ich autora ważne i co chciałby by było zapamiętane. Jednocześnie pozwalają nam lepiej zrozumieć czas, w którym żył ich autor i dają podstawę do oceny postępowania autora.

Goebbels urodził się w 1897 r. w katolickiej rodzinie na obrzeżach Zagłębia Ruhry. Początkowy zachwyt dla narodowego socjalizmu przerodził się z czasem w fanatyzm podbudowany filozoficznym wykształceniem pobieranym na uniwersytetach m.in. w Bonn i Heidelbergu, gdzie uzyskał tytuł doktora. Ośrodki te, jak pisze w swojej książce Wierzyć i Niszczyć Christian Ingrao, były kuźnią przyszłych kadr hitlerowskich oraz stwarzały intelektualną podwalinę sytemu nazistowskiego.

W dzienniku Goebbels pisze zarówno o sprawach politycznych, państwowych, ideologicznych jak i o swoich emocjach, rodzinnych przeżyciach oraz wewnętrznych przemyśleniach. Oczywiście już na początku swoich zapisku traktuje o polityce nazistów, w tym o stosunku do Żydów. Można to traktować jako swoisty manifest polityczny zawarty na kartach diariusza: „Kwestia żydowska to najbardziej zapalny problem współczesności. Musi zostać rozwiązany, zanim będzie można przejść do nowego ufortyfikowania Europy.” Naczelny propagandzista Rzeczy otwarcie wskazuje, jakiego świata się domaga, i o jaki będzie walczył: „Chcę nowego świata; świata niemiecko-faustowowskiego, a nie semicko-orientalnego. Niemcy i Rosja (nie ta dzisiejsza) będą formować nowego człowieka. Moja osobowość staje się silniejsza i pewniejsza.”

Książa jest podzielona na trzy zasadnicze części. W pierwszej znajduje się wstęp tłumacza tomu prof. Eugeniusza Cezarego Króla, który na kilkunastu stronach przybliża postać oraz same dzienniki Goebbelsa. Następnie czytelnik przechodzi do właściwych zapisków propagandzisty III Rzeszy. W jej pierwszej odsłonie są to luźne notatki z lat 1897-1923, czyli od urodzenia autora do momentu systematycznego prowadzenia dziennika. W tym okresie Goebbels obronił doktorat, starał się o posadę urzędnika bankowego bez powodzenia oraz bacznie obserwował wydarzenia polityczne. Kolejną częścią jest regularny dziennik z lat 1923-1939 obejmujący okres Republiki Weimarskiej, przejęcia władzy przez nazistów oraz przygotowań do II wojny światowej. W tym najobszerniejszym fragmencie książki uwagi Goebbelsa są stosunkowo systematyczne i dotyczą całego spektrum jego życia: politycznego, rodzinnego, emocjonalnego.

Dzienniki propagandzisty III Rzeszy są istotną pozycją dla osób zajmujących się badaniem tego okresu historii oraz ludzi poszukujących odpowiedzi na pytania o relacje najważniejszych nazistów pomiędzy sobą i ich ocenę ówczesnego świata. Bardzo dobre wydanie książki oraz udane tłumaczenie ułatwiają odbiór dokonanych w książce zapisów.

Joseph Goebbels, Dzienniki 1923-1938, Świat Książki, ss. 810.