Ogólnopolska konferencja ELSA Warszawa - Lobbing w procesie stanowienia prawa

24 kwietnia 2010r. w Sali Kolumnowej im. Kazimierza Pużaka w Sejmie odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa „Lobbing w procesie stanowienia prawa”, poświęcona zagadnieniom  ustawy lobbingowej, społecznego aspektu lobbingu, porównaniu polskich i unijnych regulacji prawnych oraz realnego wpływu lobbystów na proces ustawodawczy. Prelegentów i uczestników konferencji, zorganizowanej przez Europejskie Stowarzyszenie Studentów Prawa Elsa Poland powitał Przemysław Tacij, prezes Grupy Lokalnej ELSA Warszawa. 

Zjawisko lobbingu to jedna z najnowszych dziedzin usług i aktywności zawodowej, zajmująca się wywieraniem korzystnego dla zleceniodawcy wpływu na prawotwórstwo lub decyzje organów państwowych. Panel I konferencji odpowiadał na pytanie „Czym jest lobbing w Polsce?”. Zaproszeni goście podkreślali dwa aspekty postrzegania lobbingu przez społeczeństwo i parlamentarzystów. Z jednej strony, kojarzony jest z korupcją, patologią, brakiem zaufania do procedur państwa i tzw. „tradycją załatwiania”, będącą w świadomości obywateli pozostałością po poprzednim systemie. Z drugiej, lobbing należy wiązać z podstawą nowoczesnego społeczeństwa obywatelskiego i zwiększaniem wpływu obywateli na proces stanowienia prawa. Według prof. dr hab.  Krzysztofa Jasieckiego z Polskiej Akademii Nauk tylko 5% polityków i pracowników administracji ocenia zjawisko lobbingu w Polsce pozytywnie. 

Tak skrajna ocena może wynikać z krótkiej tradycji lobbingu w Polsce, który po raz pierwszy został uregulowany ustawą z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (podczas, gdy w Stanach Zjednoczonych termin lobby został upowszechniony już w XIXw., a w 1946r. została przyjęta całościowa ustawa Federal Regulation of Lobbying Act) oraz z negatywnej oceny tej ustawy, podkreślanej głównie przez dr. Wiesława Staśkiewicza z Uniwersytetu Warszawskiego w wystąpieniu „Relacje pomiędzy lobbingiem a partiami politycznymi”.  W jego opinii ustawa nie pokrywa się z rzeczywistością, w której lobbyści często działają nieujawnieni, np. jako asystenci posłów, którzy zresztą wydają nadmierną ilość legitymacji (niektórzy posłowie mają nawet kilkunastu asystentów). Konieczność zmiany ustawy podkreślała także prof. dr hab. Anna Kubiak z Uniwersytetu Łódzkiego, zauważając niespójności w określaniu tzw. „listy ekspertów” i zagrożenia wynikające z pracy nad projektami ustaw, głównie w ministerstwach. Część I konferencji zakończyło wystąpienie dr Małgorzaty Molędy – Zdziech ze Szkoły Głównej Handlowej na temat potrzeb edukacji w zakresie lobbingu.

Zagadnienie tworzenia prawa przez lobbystów było tematem drugiego panelu konferencji. Prof. dr hab. Adam Zieliński z Uniwersytetu Warszawskiego skrytykował zbyt duży wpływ polityków na ostateczny kształt systemu prawnego i w tym aspekcie pozytywnie ocenił działalność lobbystów, którzy dostarczają merytorycznej i szczegółowej wiedzy w danej materii, będącej przedmiotem regulacji; odrębnym zagadnieniem jest umiejętność prawidłowej oceny informacji odbieranych ze strony różnych grup nacisku przez osoby lobbowane. Przykładem pozytywnego lobbingu jest wprowadzenie możliwości przekazania 1% podatku na organizacje pożytku publicznego. Teoretycznie, lobbing ma umożliwić obywatelom wpływanie na prawodawstwo i realizowanie potrzeb wszystkich grup społecznych; w praktyce jednak, jak podkreśliła Grażyna Kopińska z Fundacji im. Stefana Batorego proces ten jest hermetyczny. Świadczy o tym tylko sporadyczne wykorzystanie instytucji wysłuchania publicznego, która ma realizować postanowienia Konstytucji o wolności wyrażania swoich poglądów oraz założenia wspomnianej ustawy lobbingowej o możliwości wzięcia udziału w pracach nad ustawą przez każdego zainteresowanego obywatela. Formularz rejestracyjny, w praktyce, pozwala na działalność nieujawnionych lobbystów. Jak słusznie zauważył Marek Matraszek- Prezes Zarządu CEC Government Relations, w chwili obecnej podmiotami, które najczęściej korzystają z usług profesjonalnych grup lobbingowych są inwestorzy zagraniczni.

Panele konferencji zostały uwieńczone dyskusją uczestników z prelegentami. W odpowiedzi na pytanie, do jakiego modelu dążymy, dr Staśkiewicz jako wzorzec dla Polski zaproponował uregulowania działalności lobbingowej w instytucjach Unii Europejskiej. Jednak, aby rzeczywiście zaspokajał on potrzeby obywateli potrzebna jest edukacja w zakresie budowania społeczeństwa obywatelskiego i większa elastyczność procesu stanowienia prawa, a także wzrost zaufania do klasy politycznej i wzrost wpływu na ustawodawstwo osób znających materię prawa, która dany projekt ma realizować.

Konferencja „Lobbing w procesie stanowienia prawa” to kolejny ogólnopolski projekt ELSA Warszawa, zakończony wielkim sukcesem, na który złożyła się profesjonalna organizacja, wybitni prelegenci, a także ponad stu uczestników: znawców tematu, dziennikarzy i studentów z całej Polski.  

Portal Spraw Zagranicznych psz.pl był patronem medialnym wydarzenia.