Zbigniew Ciosek: Koncepcja Bezpieczeństwa Narodowego Federacji Rosyjskiej
-
Zbigniew Ciosek
W poniższym tekście Zbigniew Ciosek przedstawił główne założenia Koncepcji Bezpieczeństwa Narodowego Federacji Rosyjskiej (zaakceptowanej przez Radę Bezpieczeństwa Narodowego w październiku 1999 roku oraz ogłoszonej ukazem prezydenta Federacji Rosyjskiej z 10 stycznia 2000 roku). Szczególnie w czasach, kiedy stosunki polsko-rosyjskie układają się nienajlepiej, warto jest spojrzeć na sytuację oczami drugiej strony. Pozwala to na większe zrozumienie działań podejmowanych przez Rosję na arenie międzynarodowej oraz na wniknięcie w motywacje, jakie się za nimi kryją.
Zbigniew Ciosek: Koncepcja Bezpieczeństwa Narodowego Federacji Rosyjskiej
Zagrożenia wewnętrzne dla swojego bezpieczeństwa Rosja dzieli na kilka grup zagadnień. W dziedzinie gospodarczej jest to z jednej strony osłabienie jej potencjału ekonomicznego, możliwość wyczerpania zasobów surowcowych oraz zbyt duży udział sektora paliwowo-surowcowego w gospodarce i eksporcie, z drugiej strony na pograniczu gospodarki i sfery społecznej: rozwarstwienie dochodów społeczeństwa.
W dziedzinie społecznej najtrudniejszym problemem jest negatywna sytuacja demograficzna kraju, ponadto występują zagadnienia zagrożenia zdrowotności (zwłaszcza AIDS) oraz nadużywania alkoholu i narkotyków.
W sferze politycznej dokument zwraca uwagę na dążenia odśrodkowe, niestabilność polityczną regionów peryferyjnych, zwłaszcza destabilizację Kaukazu Północnego i próby jego oderwania, a także narastające zjawiska szowinizmu nasilane dodatkowo przez niekontrolowaną migrację pomiędzy regionami Rosji. Zjawiskiem o wielkim znaczeniu jest terroryzm, a także w coraz większym zanieczyszczenie środowiska (zarówno w zakresie nieekologicznych technologii, jaki i świadomości społecznej). Poważnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa Rosji są także problemy wewnętrzne armii: sytuacja socjalna żołnierzy, niedostateczne przygotowanie operacyjne wojska oraz zapóźnienie sektora zbrojeniowego. Ponadto zauważana jest kryminalizacja stosunków społecznych w wielu dziedzinach.
Za jedno z najważniejszych zagrożeń zewnętrznych dla swojego bezpieczeństwa Rosja uznaje tworzenie i utrwalanie jednobiegunowego układu sił w stosunkach międzynarodowych formowanego przez USA we współpracy z niektórymi państwami zachodnimi. Rosjanie zauważają marginalizowanie swojej pozycji w stosunkach wielostronnych, obniżanie statusu Rady Bezpieczeństwa ONZ, działań OBWE, podkreślają, że NATO podejmuje działania poza granicami państw sojuszu bez mandatu organów międzynarodowych, poważnie zagraża też Rosji samo rozszerzenie NATO i możliwość rozlokowania wojsk Sojuszu w kolejnych byłych państwach bloku wschodniego. Rosja ma świadomość, że jedynie w układzie wielobiegunowym jest w stanie zachować znaczącą pozycje na scenie międzynarodowej.
Z drugiej strony Rosja upatruje zagrożenia w procesach odśrodkowych zachodzących wewnątrz WNP. Zasadniczym problemem są separatyzmy i lokalne konflikty w pobliżu granic Rosji, często przenikające do jej regionów peryferyjnych, terroryzm międzynarodowy, przemyt i przestępczość transgraniczna, a także rozprzestrzenianie broni masowego rażenia. Zagrożeniem dla Rosji są także nieuregulowanie sprawy graniczne z kilkoma państwami, roszczenia terytorialne, a także ekspansja ekonomiczna, kulturowa i demograficzna sąsiadujących państw na terytorium Federacji. Rosja dostrzega zagrożenia płynące z postępu technologicznego w sferze prowadzenia wojen, niedostosowania swojego przemysłu zbrojeniowego oraz podatności na wojnę w sferze informacji.
Rosjanie podkreślając zagrożenie ze strony międzynarodowego terroryzmu, usprawiedliwiają działania militarne na Kaukazie (łączy się je z międzynarodową walką z terroryzmem). Obawy co do kierunku procesów zachodzących w niektórych państwach WNP niechybnie będą skłoniać Rosję do podejmowania działania mających na celu podtrzymanie i umocnienie swojej pozycji w tym regionie. Poważnym zagrożeniem dla Rosji jest ekspansja ekonomiczna, kulturowa i demograficzna z sąsiednich państw, dotyczy to w szczególności pogranicza koreańskiego, chińskiego i rubieży południowych.
Mimo podkreślania zachowania potencjału pozwalającego na odpowiedzenie każdemu potencjalnemu agresorowi, władze Rosji deklarują jednak raczej cel jakim jest zapobieganie powstaniu zagrożeń i unikanie konfrontacji. Główną treść polityki państwa ma stanowić zapewnienie bezpieczeństwa oraz ochrona interesów w sferze ekonomicznej. Federacja Rosyjska planuje stopniowe reformowanie gospodarki i równocześnie systemu zabezpieczenia społecznego. Władze Rosji planują wspierać rozwój technologii, nauki oraz krajowego sektora finansowego, wdrażać technologie wojskowe do użytku cywilnego. Nie cofną się przed protekcjonizmem w stosunkach handlowych oraz ograniczeniami wobec zagranicznych inwestorów, jeśli będzie to z korzyścią dla rodzimej gospodarki. Ze względu na duże tendencje odśrodkowe i separatystyczne federalny system polityczny ulegać będzie umocnieniu.
W stosunkach zagranicznych należy się spodziewać aktywności i inicjatyw Rosji w dziedzinie umacniania współpracy międzynarodowej, budowania wzajemnego zaufania, operacji pokojowych pod auspicjami ONZ, a także dążenia do wzrostu znaczenia OBWE. Można oczekiwać dążenia do dalszego instytucjonalizowania współpracy z NATO i innymi partnerami. Należy także przewidywać stymulowanie przez Rosję procesów integracyjnych wewnątrz WNP. Jednocześnie Rosja będzie starała się wzmocnić swoją pozycję strategiczną poprzez zakładanie baz wojskowych, szczególnie w regionie Azji Środkowej. Można oczekiwać dążenia do siłowego rozwiązania konfliktów na Kaukazie i w innych regionach peryferyjnych oraz wykorzystywania hasła międzynarodowej wojny z terroryzmem, a także żądania niewtrącania się innych państw w wewnętrzne sprawy Rosji.
Z punktu widzenia państw naszego regionu sąsiadujących z Rosją, Koncepcja bezpieczeństwa narodowego nie przedstawia bezpośrednich zagrożeń o charakterze polityczno-wojskowym. Zauważyć jednak należy wielokrotnie podkreślany aspekt ekonomiczny. Z punktu widzenia państw WNP oraz wschodnich i południowych sąsiadów Rosji jej koncepcja strategiczna przewiduje aktywną politykę i traktuje te państwa jako strefę bezpośrednich wpływów FR. Z punktu widzenia interesów państw budujących swoje bezpieczeństwo w oparciu o struktury euro-atlantyckie plany Rosji w dziedzinie kształtowania wielobiegunowego układu sił są niekorzystne.
Z punktu widzenia ekonomicznych interesów państw sąsiadujących należy zachować daleko posuniętą ostrożność. W każdym momencie możliwe jest wykorzystanie uzależnienia energetycznego państw europejskich w konfliktowych sytuacjach politycznych. Z drugiej strony sukcesy w budowaniu przez Rosję gospodarki rynkowej mogą doprowadzić do zmiany układu sił w gospodarce światowej negatywnie wpływających na sytuacje ekonomiczną sąsiadów.
Europejscy rolnicy mierzą się z wieloma problemami
Zatrzymanie imigracji przez Tunezję to nie tylko koszt finansowy
Słoweńcy znów wybrali zupełnie nową siłę
W Serbii zaczęła się powyborcza układanka 
