12 maj 2014

Po przystąpieniu do UE gospodarka czeska przyspieszyła, analizując wskaźnik PKB można dostrzec, iż gospodarka tego kraju bardzo dobrze rozwijała się w okresie 2004 - 2008. Najwyższy wzrost przypadł na rok 2006, wyniósł on wówczas 7%. Do spadku wartości PKB doszło w 2009 roku, wtedy to wartość tego wskaźnika makroekonomicznego obniżyła się o 4,5% w stosunku do 2008 roku.. Od 2010 roku do 2014 roku koniunktura czeskiej gospodarki podlegała wahaniom. Po roku, w którym odnotowywano przyrost PKB o 1,9% (w 2011), następował spadek w roku następnym o -1,3%. W 2013 roku PKB nie zmieniło się w porównaniu z 2012 rokiem.

W ostatnim dziesięcioleciu poziom inflacji na Czechach był ustabilizowany, z wyjątkiem 2008 roku. Wówczas to inflacja wyniosła 6,3%. W pozostałych latach wzrost cen nie przekraczał poziomu 5%. Dane na temat inflacji pokazują, iż gospodarka czeska jest stabilna. Niski wzrost cen sprawia, że w portfelach konsumentów nie dochodzi do spadku zdolności do nabywania dóbr.

Analizując kolejny wskaźnik makroekonomiczny, czyli wskaźnik bezrobocia w Czechach można dostrzec, że trakcie tego dziesięciolecia obserwowano dwa trendy. Pierwszy trwał do 2008 roku i miał on charakter spadkowy. W okresie od 2004 roku do 2008 roku bezrobocie w Czechach spadło z 8,3% do 4,4%. Od 2008 roku sytuacja na czeskim rynku pracy jest nieustabilizowana, co oznacza, iż bezrobocie w jednym roku spada, by w następnym wzrosnąć. W 2013 roku stopa bezrobocia w Czechach miała wartość 6,8%. Co warte podkreślenia pomimo tych wahań Czechom przez cały okres akcesji w UE udało się utrzymać bezrobocie na jednocyfrowym poziomie, w przeciwieństwie np. do Polski.

Przed przystąpieniem Czech do UE wskaźnik deficytu wynosił -5662 mln CZK. Po integracji z UE zaobserwowano stopniowe zmniejszenie się poziomu deficytu, taki stan trwał do 2009 roku, wówczas to wartość analizowanego wskaźnika makroekonomicznego wyniosła -8259 mln CZK. W okresie 2004 – 2013 najniższy poziom deficytu budżetowego zanotowano w 2007 i wyniósł on wówczas -970,5 mln CZK.

Analizując poziom czeskiego eksportu można zauważyć, iż od 2004 roku do 2009 wzrastał on sukcesywnie. Po rocznym załamaniu, w 2010 roku ponownie odnotowano wzrost wartości czeskiego eksportu. W badanym okresie najwyższą wartość eksport osiągnął w 2012 roku i wyniósł on 119 326 mln CZK.

Ostatnim wskaźnikiem, który zostanie przywołany dla zobrazowania sytuacji gospodarczej Czech na przestrzeni ostatnich 10 lat jest wskaźnik rozwoju społecznego (Human Development Index – HDI). W roku poprzedzającym czeską akcesję wartość tego wskaźnika wynosiła 0,860. Po 2004 podobnie, jak w przypadku innych wskaźników obserwowano stopniowy wzrost z 0,862 (w 2005 roku) do 0,873 (w 2008 roku). W 2009 roku HDI obniżył się do 0,870. Po tym roku HDI Czech znów zaczął rosnąć i w 2013 roku wyniósł on 0,873.

Przechodząc do analizy nastrojów społecznych związanych z członkowstwem w Unii należy stwierdzić, iż na przykładzie Czech bardzo wyraźnie zarysowała się narastająca niechęć do tej organizacji. W ciągu 10 lat trwania Czech w Unii poparcie dla akcesji sukcesywnie spadało. Warto w tym miejscu odwołać się do badań społecznych, które ukażą tę tendencję.

W 2005 roku Centrum Badań Opinii Społecznej (CBOS) przeprowadził we współpracy z czeskimi, słowackimi i węgierskimi instytutami badawczymi projekt badawczy, którego celem było poznanie stosunku obywateli wymienionych krajów do idei integracji. Społeczeństwa wszystkich czterech krajów Grupy Wyszehradzkiej w większości akceptowały członkostwo zarówno w UE, jednak dość znacznie różniły się między sobą poziomem akceptacji przynależności do tych struktur. W Czechach pozytywny stosunek do integracji z UE prezentowało 70% uczestników badań. Należy podkreślić, iż spośród czterech państw uczestniczących w tym projekcie, poparcie społeczne dla UE na Czechach miało najniższy poziom. Najwyższy poziom społecznej akceptacji dla procesów zjednoczeniowych zaobserwowano w 2005 roku na Słowacji, wyniósł on 83%, W Polsce i na Węgrzech pozytywny stosunek do integracji z UE prezentowało odpowiednio 79% i 73% obywateli. Na podstawie tych danych można stwierdzić, iż Czesi wykazywali się najwyższym poziomem sceptycyzmu wobec UE spośród wszystkich państw tworzących Grupę Wyszehradzką.

W wielu państwach integracja z UE postrzegana była, jako szansa na zmniejszenie bezrobocia wskutek otwarcia unijnego rynku pracy. W przywołanym projekcie badawczym CBOS-u zapytano jego uczestników, czy są zainteresowani podjęciem pracy w którymś z państw UE. Zgromadzone wyniki pokazały, iż wśród Czechów wskaźnik zainteresowania znalezieniem pracy na terenie UE osiąga jeden z najwyższych poziomów. Wolę podjęcia pracy w innych krajach UE deklarowało 24% obywateli czeskich. Pośród państw Grupy Wyszehradzkiej jedynie Słowacy częściej zgłaszali chęć podjęcia pracy w którymś z państw UE (28%).

Na wstępie tej części analizy wskazano, iż poparcie dla integracji z UE wśród Czechów w kolejnych latach spadało. Na zmniejszające się poparcie dla idei integracji duży wpływ miały wypowiedzi czołowych czeskich polityków, a zwłaszcza, znanego ze swojego eurosceptycyzmu, byłego prezydenta Czech Vaclava Klausa. Polityk ten pod koniec 2013 na łamach dziennika ”Mlada Fronta Dnes” wezwał swój kraj do opuszczenia UE. Organizacji tej zarzucił prowadzenie względem państw członkowskich polityki dyktatu i ograniczania suwerenności.

Kilka dni po tej wypowiedzi „Czeskinoviny” opublikowały wyniki badań społecznych przeprowadzonych przez agencję STEM. Wynikało z nich, że 55% Czechów prezentuje zdecydowanie sceptyczne nastawienie do integracji, twierdząc, iż stanowi ona niebezpieczeństwo dla Czech. Z kolei 49% Czechów uważało, że między interesami Unii a Czech nie ma konfliktu. Jedynie 41% Czechów popierało pozostanie ich kraju w UE. Należy dodać, że był to najniższy wskaźnik poparcia dla integracji od momentu, kiedy to Czechy stały się członkiem UE.

Przedstawione dane pokazują, iż pozytywne rezultaty osiągane przez państwo czeskie w sektorze gospodarczym nie przekładają się na poparcie społeczne dla integracji europejskiej. Przypadek czeski jest bardzo interesujący, gdyż pokazuje, iż nie tylko rozwój gospodarczy, czy poprawa warunków życia sprzyja pozytywnej ocenie integracji.

Źródła:

CBOS, Stosunek Polaków, Węgrów, Czechów i Słowaków do członkostwa w NATO i UE, Warszawa 2005.
Kowalski T., Polska transformacja gospodarcza na tle wybranych krajów Europy Środkowej, w: Ruch Prawniczy i Socjologiczny, nr 2/2009, s.259.
http://www.ceskenoviny.cz
http://euro-dane.com.pl/czechy