Dzisiejsza rola instytucji prezydencji Rady Unii Europejskiej

• integracja europejska
• ke
• rada ue
• ue

Po ratyfikowaniu traktatu lizbońskiego w 2009 r. rola prezydencji została pod pewnymi względami mocno ograniczona, a jej dotychczas najważniejsze funkcje zostały jej odebrane. Bezpośrednią przyczyną takiego stanu rzeczy było powołanie na mocy traktatu stanowiska stałego przewodniczącego Rady Europejskiej, który to przejął od przewodniczącego państwa sprawującego w danej kadencji prezydencję obowiązki, do których należały: 

• prowadzenie prac Rady Europejskiej;
• zapewnienie przygotowania i ciągłości prac Rady Europejskiej;
• wspomaganie osiągania spójności i konsensusu;
• przedstawianie Parlamentowi Europejskiemu sprawozdań z posiedzeń Rady Europejskiej.

Nie oznacza to jednak, że pełnienie prezydencji jest obecnie tylko i wyłącznie sprawą prestiżu i podkreślaniem równoprawności państw-członków. Absolutnie nie. I mimo, że ograniczona, w celu wzmocnienia przywództwa w Unii, to obecna rola prezydencji ma także istotny wymiar praktyczny.

Funkcja reprezentacyjna

Funkcję reprezentacyjną prezydencji można podzielić na dwie podkategorie w zależności od obszaru jej zainteresowania. I tak wyróżnimy reprezentację wewnętrzną, której realizacja zawierała się będzie przede wszystkim w prowadzeniu negocjacji międzyinstytucjonalnych między Radą UE a innymi podmiotami Wspólnoty, a także w uczestniczeniu w plenarnych posiedzeniach Parlamentu Europejskiego, podczas których powinna przestawiać program i bilans swojej działalności oraz wydawać deklaracje w imieniu Rady. Istotną funkcją jest też udział w spotkaniach trójstronnych przedstawicieli Rady, Parlamentu oraz Komisji Europejskiej.

W ramach reprezentacji zewnętrznej w gestii państwa sprawującego prezydencję leży reprezentowanie UE wobec państw trzecich i organizacji międzynarodowych, udział w rozwiązywaniu kryzysów międzynarodowych, a także reprezentowanie Unii na konferencjach na szczeblu międzynarodowym.

Administrowanie i organizowanie programu pracy

Na tym polu prezydencja posiada szereg zadań, którym musi sprostać, w celu zapewnienia ciągłości, kolejności i trwałości prac Unii Europejskiej, a także ich niezakłócony i uporządkowany przebieg. Do jej zadań w ramach realizacji tego obszaru stawianych jej wyzwań należy:

• sporządzanie agendy posiedzeń Rady UE;
• przedkładanie programu działania Rady, zawierającego najważniejsze cele i priorytety;
• ścisła współpraca z Komisją Europejską przy jego układaniu i realizowaniu;
• nadzorowanie prac Komitetu Stałych Przedstawicieli;
• przewodniczenie obradom Rady;
• zapewnienie, w ramach możliwości, ciągłości prac nad programem pozostawionym przez państwo poprzednio sprawujące prezydencję.

Należy zwrócić uwagę, iż z racji wysokiego stopnia uzależnienia instytucji prezydencji od innych instytucji unijnych, chociażby z racji braku prawa inicjatywy ustawodawczej, jest ona zmuszona do szukania poparcia dla swych inicjatyw, pomysłów i celów wsparcia innych organów, zwłaszcza Komisji Europejskiej. Ważnym więc jest, szczególnie w kontekście realizowania swoich założeń, umiejętność współpracy i zjednywania sobie sojuszników idei. Tak samo ważny jest ten aspekt, wzmocniony równocześnie koniecznością umiejętnego forsowania swoich pomysłów dotyczących polityki globalnej, w relacjach z instytucją wysokiego przedstawiciela Unii ds. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, jako właściwego egzekutora unijnej dyplomacji. Istotne jest także skuteczne koordynowanie wprowadzanych w życie wypracowanych wcześniej kompromisów.

Wypracowywanie porozumień międzypaństwowych

Jeśli już mowa o wypracowywaniu kompromisów należy zaznaczyć, iż rola jaką na tym polu może i powinna pełnić grupa państw pełniących prezydencję jest znaczna (prezydencja jest obecnie sprawowana przez grupę 3. państw członkowskich na zasadzie równej rotacji przez 18 miesięcy, z wyszczególnioną rolą danego państwa jako lidera i przewodniczącego wszelkim formacjom Rady na każde 6 miesięcy trwania prezydencji). Podstawowym zatem zadaniem na tym polu jest wypracowywanie rozwiązań kompromisowych, określanie ich kształtu, podejmowanie działań, prowadzących do ich uzyskania oraz prowadzenie bilateralnych rozmów, mających na celu określenie stanowisk poszczególnych państw członkowskich. Metodą realizowania tego ostatniego są podróże ministra spraw zagranicznych do stolic poszczególnych krajów europejskich i sondowanie ich opinii na temat rozważanych obecnie na forum kwestii. Należy także zaznaczyć ogromne znaczenie roli mediatora, którą obarczone zostaje dane państwo w chwili pełnienia tych obowiązków. Mnogość krajów członkowskich, a co za tym idzie zdań i poglądów wymaga skuteczności w działaniu na rzecz wypracowywania wspólnych stanowisk i mediacji przy rozważaniu kwestii spornych.

Do zadań państwa sprawującego prezydencję należy także określanie tempa konsultacji poszczególnych instytucji, a także podejmowanie decyzji w sprawie ustalania częstotliwości spotkań, powoływania dodatkowych grup eksperckich czy nieformalnych spotkań konsultacyjnych. Państwo to ma także decydujący głos w sprawie ustalania liczby reprezentantów poszczególnych krajów członkowskich na takowych zebraniach, co jak wiemy ma niemały wpływ na wypracowywanie kompromisów (wiadomym jest, że im mniejsza liczba osób, a co za tym idzie różnych stanowisk, tym łatwiejsze jest dochodzenie do wspólnych wniosków).

Nie bez znaczenia pozostaje także atutu posiadania możliwości wygłoszenia własnego tekstu do prowadzonej dalej dyskusji. W negocjacjach dotyczących unii gospodarczej, czyli. tzw I filara UE, dokument prezydencji jest zazwyczaj uzupełnieniem i uaktualnieniem propozycji wychodzących od strony Komisji Europejskiej. Natomiast w sprawach dotyczących II i III filaru, czyli odpowiednio unii politycznej oraz unii policyjno-sądowniczej prezydencja posiada zupełną swobodę przy nadawaniu kształtu i kreowaniu kompromisów.

Można zatem zauważyć, iż mimo ograniczenia spektrum obowiązków państwa sprawującego prezydencję Rady UE przez ustalenia traktatu lizbońskiego, ich zakres pozostaje znaczny, a poszczególne funkcje znaczące dla prawidłowego funkcjonowania systemu biurokratycznego Unii Europejskiej. Rola tej instytucji pozostaje zatem ważna, a okres jej sprawowania winien być poprzedzony odpowiednim wysiłkiem danego kraju do jak najlepszego przygotowania się do jej pełnienia.

Bibliografia:
1. Jacek Czaputowicz (redaktor naukowy): "Polityka zagraniczna Polski: Unia Europejska, Stany Zjednoczone, sąsiedzi";
2. http://ec.europa.eu/polska/news/opinie/100429_wec_prezydencja_pl.htm